Aracın ve Motorun Kısımları

Aracın Tanımı

Motor, güç aktarma organları, fren sistemi, direksiyon sistemi, süspansiyon sistemi, elektrikli sistemler, tekerlekler, karoseri ve iç döşemenin birleşiminden araç meydana gelir.

Motorun Tanımı ve Çeşitleri

Motorun Tanımı

Yanma sonucu ortaya çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.

Yakıtın Yanma Yerine Göre Sınıflandırılması

İçten Yanmalı Motorlar: Yakıtın silindirler içinde yakılmasıyla enerji üretilir. Günümüzdeki araç motorlarıdır.
Dıştan Yanmalı Motorlar: Yakıtın dışarıda yakılmasıyla enerji üretilir. Buhar türbinleri vb.

Zamanlarına Göre Motorlar

• Dört zamanlı
• İki zamanlı

Yakıt Sistemlerine Göre Motorlar

• Benzin motorları (Yakıtları benzindir)
• Dizel motorları (Yakıtları motorindir)
• LPG’li motorlar (Yakıtları sıvı petrol gazıdır)

Yapım Özelliklerine Göre Motorlar

• Sıra tipi
• V tipi
• Yatık (boksör) tipi
• Yıldız tipi

Soğutma Sistemlerine Göre Motorlar

• Su soğutmalı
• Hava soğutmalı

Motorun Belli Başlı Parçaları

Sabit Parçalar

Silindir (Motor) Bloğu: Motorun ana gövdesini oluşturur. Üzerinde silindirleri ve bütün motor parçalarını bulundurur. Pistonlara ve krank miline yataklık yapar.

Silindir Kapağı: Silindirlerin üzerini kapatır. Üzerinde bujileri, supabları ve dizel motorlarında enjektörleri bulundurur.
Karter: Motor (silindir) bloğunun alt tarafını kapatır ve motor yağına depoluk eder.

Supap (Külbütör) Kapağı: Supap sistemini dış etkilerden, su ve pisliklerden korur, üzerinde yağ doldurma kapağını bulundurur.

Radyatör: Soğutma suyuna depoluk eder.
Karbüratör: Motor için gerekli olan yakıt – hava karışımını 1 / 15 (benzin / hava) oranında hazırlayarak silindirlere gönderir. Yeri emme manifoldunun üzeridir.

Hava Filtresi: Motora giren havayı temizler.
Manifoltlar: İki çeşittir.

• Emme Manifoldu: Benzin – hava karışımı veya havayı silindirlere dağıtır.
• Eksoz Manifoldu: Eksoz gazlarını toplayarak, eksoz borusu yoluyla dışarıya (atmosfere) atar.

Yağ Filtresi: Motorda yağlama yaparak kirlenen yağı temizler.
Endüksiyon (Ateşleme) Bobini: Akümülatörlerden aldığı doğru akımı (12 volt), 15 – 25 bin volta yükseltir.

Buji: Sıkıştırma zamanı sonunda yanma odasına sıkıştırılan yakıt – hava karışımını kıvılcımla ateşleyip yanmayı başlatır.
Regülatör (Konjektör): Alternatörün (şarj dinamosunun) ürettiği akımı ayarlar.

Hareketli Parçalar

Krank Mili: Piston kolları aracılığı ile pistonlardan alığdı doğrusal hareketi, dairesel harekete çevirir. Volanı ve volan üzerindeki motora ilk hareketi verdiğimiz volan dişlisinin üzerinde bulundurur.
Piston Kolu (Biyel): Pistondan aldığı hareketi krank miline iletir.

Yağ Pompası: Karterdeki yağı basınçlı olarak motorun yağlanacak parçalarına gönderir.
Yakıt Pompası (Benzin Otomotiği): Depodan aldığı yakıtı karbüratöre veya yakıt enjeksiyon pompasına gönderir.
Distribütör: Endüksiyon bobininden aldığı yüksek voltajı ateşleme sırasıyla bujilere gönderir. Motora gereken avansı verir.
Marş Motoru: Volan dişlisi aracılığı ile motora hareketi verir.
Alternatör (Şarj Dinamosu): Motor çalışırken krank milinden vantilatör kayışı aracılığı ile aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir.

Su Pompası (Devirdaim): Radyatörden aldığı soğutma suyunu motor içindeki su kanallarına gönderir.
Enjeksiyon (Mazot) Pompası: Mazotu ateşleme (püskürtme) sırasıyla basınçlı olarak enjektörlere gönderir.
Kam (Eksantrik) Mili: Krank milinden hareket alarak supapları, distribütörü, yağ pompasını ve yakıt otomatiğini çalıştırır.
Subaplar: İki çeşittir:

• Emme Subapı: Benzin motorlarında benzin – hava karışımının, dizel motorlarında havanın silindir içine girmesini sağlar.
• Eksoz Supabı: Eksoz gazlarının silindir dışına atılmasını sağlar.

Dört Zamanlı Benzinli Motorların Çalışma Prensipleri

Alt Ölü Nokta: Pistonun silindir içindeki hareketiyle inebildiği en alt noktaya denir.
Üst Ölü Nokta: Pistonun silindir içindkei hareketiyle çıkabildiği en üst noktaya denir.
Zamanlarına göre motorlar iki ve dört zamanlı olarak yapılırlar. İki zamanlı motorlarda krank milinin her devrinde bir iş meydana gelir. Dört zamanlı motorlarda krank milinin iki devrinde bir iş meydana gelir.

Emme Zamanı

Emme subapı açılır, pistonun “üst ölü nokta”dan “alt ölü nokta”ya hareketiyle silindir içerisine yakıt – hava karışımı dolar.

Sıkıştırma Zamanı

Her iki supap da kapalıdır, pistonun “üst ölü nokta”ya doğru hareketiyle yakıt – hava karışımı sıkıştırılır.

İş (Ateşleme) Zamanı

Sıkıştırılan karışım buji kıvılcımı ile ateşlenir, yanma başlar ve açığa çıkan ısı ile piston “alt ölü nokta”ya doğru iletilerek iş yapılmış olur.

Eksoz Zamanı

Eksoz subapı açılır, pistonun “üst ölü nokta”ya doğru çıkmasıyla yanmış gazlar silindirin dışına atılır.

İki Zamanlı Motorların Çalışması

İki zamanlı motorlarda emme ve eksoz supapları yoktur. Supapların yerlerine, silindir duvarında açılmış emme ve eksoz portları bulunur. Pistonun “üst ölü noktası” ve “alt ölü noktası” arasında iki defa hareket etmesiyle Emme – Sıkıştırma – İş – Eksoz zamanları oluşur.