Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım

Tanımlar

Kırık: Darbe, düşme veya sıkışma gibi durumlarda kemik dokusunda bütünlüğün bozulmasına “kırık” denir. Genel olarak açık veya kapalı kırık olmak üzere ikiye ayrılır.

Çıkık: Aşırı yük bindirmeleri veya zorlamalar sonucunda eklemlerin birleştikleri yerden ayrılmasına “çıkık” denir. Bütün oynar eklemli vücut bölgelerinde çıkık meydana gelebilir.

Burkulma: Vücudun oynar eklem bölgelerinde aşırı zorlamalar sonucu eklemi birleştiren bağların zedelenmesine “burkulma” denir.

Belirtiler

Kırık Belirtileri

1. Şişme, morarma
2. Şekil bozukluğu
3. Şiddetli ağrı
4. Hareketsizlik
5. Hassasiyet
6. Kırık kemik ucu dışarı çıkmış olabilir (kanama)
7. Şok

Çıkık Belirtileri

1. Şişme, morarma
2. Simetrik bozukluk
3. Hareketsizlik
4. Ağrı
5. Şok

Burkulma Belirtileri

1. Şişme, morarma
2. Ağrı
3. Eklemi kullanamama
4. Hassasiyet

Kırıklarda İlk Yardım

1. Gereksiz hareketlerden kaçınılır.
2. Kırık bölge aniden kaldırılıp indirilme ve çekme işlemine tabi tutulmaz.
3. Kırık bölge tespit edilir.
4. Tespit: Kırık bölgenin hareketsiz hale getirilmesi işlemidir. Tespit işlemi yapılırken atel kullanılır.
5. Atel: Kırık bölgenin tespitini (hareketsizliğini) sağlayan sert malzemelerdir.
6. Tespit Araçları: Tahta ateller, dal parçaları, mukavvalar, karton, gazete, alçı atelleri, tel atelleri, ince rulo sargı ve üçgen sargı gibi malzemeler tespit aracı olarak kullanılır.

Köprücük Kemiği Kırıklarında İlk Yardım

Köprücük kemiği her iki omzun ön kısmında yer alır.

1. Köprücük kemiği kırıklıklarında omuzlar tespit edilir.
2. Tespit işleminde ince rulo sargı kullanılır. İnce rulo sargılar her iki koltuk altından geçirilerek arkadan bağlanır.
3. Kırık köprücük kemiğinin bulunduğu taraftaki kol 90 derece açıyla üçgen sargı kullanılarak boyna bağlanır.
4. Kazazede oturuş pozisyonunda hastaneye sevk edilir.

Kol Kırıklarında İlk Yardım

1. İster ön kol olsun ister üst kol olsun uygulama aynıdır.
2. Kol kırıklarında tespit çalışması yapılırken en ideal tespit aracı tahta ateldir.
3. Tahta atelin bulunamadığı durumlarda dal parçası, mukavva, karton, dosya, bez parçası vb. malzemeler kullanılır.
4. Kol üçgen sargı kullanılarak 90 derece açıyla boyna bağlanır.
5. Kazazede oturuş pozisyonunda hastaneye sevk edilir.

Kaburga Kemiği Kırıklarında İlk Yardım

1. Kırık kaburganın akciğere batma riski olduğundan dolayı kazazede nefes verdirilip üçgen sargı kullanılarak kırık kaburga tespit edilir.
2. Geniş üçgen sargının (100 x 100 x 150 cm ebadında) geniş tarafı kırık kaburganın bulunduğu bölgeye gelecek şekilde sarılır ve karşı taraftaki koltuk altından bağlanır.
3. Birden fazla kırık şüphesi varsa en az 3 üçgen sargı kullanılır.
4. Kırık kaburganın bulunduğu taraftaki kol 45 derece ile göğse bağlanır.
5. Kazazede oturuş pozisyonunda hastaneye sevk edilir.

Omurga Kırıklarında İlk Yardım

1. Boyun, sırt ve bel bölgesini oluşturan omurga ekseninde meydana gelen travmalar kazazedeyi kısmi veya tamamen felc bırakabilir.
2. Kazazede uzun atelle tespit edilmelidir.
3. Düz satıhlı bir tahta veya bir sedye en uygun tespit aracıdır.
4. Kazazedenin boyun omur bölgesinde hasar şüphesi varsa bu tür kazazedeler gerek araçtan çıkarılırken gerek hastaneye sevk edilirken boynuna kask uygulanmalıdır. Orijinal bir boyun kaskı temin etmek zor olabilir. Bunun yerine bir giysi, bir kumaş parçası, havlu veya kaşkol türü bir malzeme rulo yapılıp boyna sarılmalıdır.
5. Kazazede kesinlikle sedye ile sırt üstü yatış pozisyonunda hastaneye sevk edilir.

Bacak Kemiği Kırıklarında İlk Yardım

1. Kırık ayak ile diz arasında ise atelin boyu topuktan kalça hizasına kadar olmalıdır.
2. Kırık diz ile kalça arasında ise atelin boyu topuktan bel hizasına kadar olmalıdır.
3. Uygun bir tespit aracının bulunmadığı durumlarda bir bacak kırık diğer bacak sağlam ise iki bacak arasına yumuşak malzemeler konur ve iki bacak birbirine bağlanarak tespit edilir.

Çıkıklarda İlk Yardım

1. Çıkık yerine yerleştirilmez, kırıklarda olduğu gibi çıkık bölge tespit edilir.
2. Çıkık bölgeye soğuk uygulanır.
3. Çıkık bölge kalpten yukarda tutulmalıdır.
4. Vücut ısısı korunur.
5. Uygun pozisyonda hastaneye sevk edilir.

Burkulmalarda İlk Yardım

1. Burkulan vücut bölgesi hareket ettirilmez.
2. Elastiki bandaj uygulanır.
3. Kalpten yukarıda tutularak 15 – 20 dakika boyunca soğuk uygulaması yapılır, sonra kalp seviyesine indirilir, havlu veya benzer bir malzemeye sarılarak sıcak tutulur.